Trong kiến trúc nhà ở truyền thống đồng bằng Bắc Bộ, gian chái được bố trí linh hoạt, đảm nhiệm các chức năng ăn ở, nghỉ ngơi và chứa đồ, góp phần hoàn thiện bố cục tổng thể của không gian nhà gỗ. Vậy gian chái là gì? và những công năng nổi bật của không gian này ra sao? Bài viết sau sẽ làm rõ vai trò của gian chái trong nhà truyền thống.         

 Bộ gian thờ đầy đủ trong nhà gỗ cổ truyền

>> Xem thêm: Nội thất đồ gỗ tự nhiên – Vẻ đẹp bền vững cùng thời gian

Gian chái trong nhà gỗ Bắc Bộ là gì? 

Gian chái trong nhà ở truyền thống đồng bằng Bắc Bộ là không gian phụ được bố trí ở hai bên nhà chính, liền kề với gian giữa trong kết cấu nhà gỗ truyền thống. Đây là phần nhà được mở rộng theo phương ngang, thường gọi là chái trái và phải, có vai trò hoàn thiện công năng cho toàn bộ ngôi nhà.   

Về kết cấu gian chái sử dụng cùng hệ khung gỗ với nhà chính nhưng có quy mô nhỏ hơn, thể hiện ở số lượng cột ít hơn, chiều cao mái thấp và độ dốc mái được giản lược. Mái chái nhà gỗ thường là mái phụ được nối tiếp với mái chính để mở rộng diện tích sử dụng và che mưa nắng cho ngôi nhà.   

Về ý nghĩa gian chái nhà ở truyền thống đồng bằng Bắc Bộ góp phần cân đối hình khối, tạo nên sự hài hòa trong bố cục tổng thể của nhà ở truyền thống. Đồng thời phản ánh lối sống sinh hoạt gắn với sản xuất và khả năng thích ứng linh hoạt với điều kiện khí hậu vùng Bắc Bộ.       

Công năng của gian chái trong nhà ở truyền thống đồng bằng Bắc Bộ 

Xin mời quý vị cùng tìm hiểu những công năng của gian chái trong kiến trúc nhà ở truyền thống đồng bằng Bắc Bộ dưới đây:       

Không gian ở và nghỉ ngơi

Gian chái nằm tách khỏi gian giữa nên đảm bảo sự riêng tư, yên tĩnh được sử dụng làm buồng ngủ cho các thành viên trong gia đình và sinh hoạt cá nhân, nghỉ ngơi. Vào mùa hè gian chái mát hơn nhờ mái thấp, ít trang trí và thông thoáng tự nhiên.     

Không gian tiếp giáp sinh hoạt hàng ngày

Khác với gian giữa mang tính lễ nghi thờ cúng, gian chái nhà ở truyền thống đồng bằng Bắc Bộ là nơi diễn ra các hoạt động đời thường như: ăn uống, trò chuyện, sinh hoạt gia đình. Đây là không gian gắn bó với nhịp sống thường nhật, giúp các thành viên sử dụng mà không ảnh hưởng đến tính trang nghiêm của gian chính. 

Công năng lao động và sản xuất

Gian chái còn có chức năng lao động như: cất giữ nông cụ, thóc lúa, lương thực, sơ chế, phơi sấy nông sản, làm các nghề thủ công truyền thống. Việc tích hợp không gian sản xuất ngay trong nhà ở thể hiện lối sống tiết kiệm, tận dụng diện tích cũng như gắn kết giữa đời sống sinh hoạt và lao động.     

Công năng phụ trợ cho gian chính

Gian chái nhà ở truyền thống đồng bằng Bắc Bộ có vai trò hỗ trợ gian giữa là nơi tổ chức các hoạt động không mang tính nghi lễ như: ăn ở, làm việc, chứa đồ. Nhờ đó gian giữa luôn giữ được sự trang nghiêm, thanh tịnh để thờ cúng tổ tiên và tiếp khách, đồng thời giúp phân chia rõ ràng công năng trong bố cục nhà ở truyền thống. 

Gian chái trong đời sống 

Không chỉ mang giá trị sử dụng, gian chái còn phản ánh nếp sống gia đình truyền thống, mối quan hệ giữa các thế hệ và sự phân chia không gian theo thứ bậc. Đây là nơi diễn ra nhiều hoạt động gắn kết gia đình, góp phần duy trì và truyền nối các giá trị văn hóa và xã hội đặc trưng của cư dân đồng bằng Bắc Bộ. 

Ngày nay phần chái được gia chủ thực hiện làm không gian buồng ngủ khép kín với những đầy đủ tiện ích và đồ nội thất. Nhằm phục vụ nhu cầu sinh hoạt cơ bản của gia đình. 

Sự biến đổi công năng của gian chái hiện nay

Trong xã hội hiện đại gian chái trong kiến trúc nhà ở truyền thống đồng bằng Bắc Bộ có sự biến đổi về công năng sử dụng. Cụ thể:  

• Gian chái trong nhà ở hiện nay: Trong nhà ở hiện đại gian chái không còn giữ nguyên chức năng truyền thống như trước mà được cải biến để phù hợp với nhu cầu sinh hoạt mới. Không gian này thường được sử dụng làm phòng ngủ khép kín, phòng làm việc hoặc kho chứa đồ hoặc tích hợp với các không gian khác để tối ưu diện tích. 
• Những thay đổi về vật liệu và kết cấu: So với gian chái truyền thống chủ yếu sử dụng khung gỗ, mái ngói và vật liệu tự nhiên, gian chái ngày nay thường được xây dựng bằng bê tông cốt thép, gạch, kính hoặc vật liệu mới. Sự thay đổi này giúp nâng cao độ bền, tiện nghi và khả năng thích ứng với điều kiện sinh hoạt hiện đại. Ngoài ra, vẫn sử dụng gỗ để tăng tính sang trọng. 
• Vấn đề bảo tồn giá trị truyền thống: Trước quá trình hiện đại hóa, việc bảo tồn giá trị của gian chái đặt ra nhiều thách thức. Cần có giải pháp dung hòa giữa bảo tồn và phát triển, như giữ lại bố cục không gian truyền thống, sử dụng vật liệu gần gũi góp phần gìn giữ bản sắc nhà ở truyền thống đồng bằng Bắc Bộ. 

Gian chái giữ vai trò quan trọng trong nhà ở truyền thống đồng bằng Bắc Bộ, không chỉ đáp ứng các nhu cầu sinh hoạt, lao động và nghỉ ngơi mà còn hỗ trợ, hoàn chỉnh công năng cho gian chính. Mọi thắc mắc cần tư vấn làm nhà gỗ kẻ truyền, vui lòng liên hệ Nhà Gỗ Phúc Lộc theo số hotline 0973 812 666 để được hỗ trợ tận tình.     

Thông tin về nhà gỗ Phúc Lộc

Số điện thoại: 0973812666

Nhận tư vấn thiết kế: Th.s kiến trúc sư Nguyễn Huy Khiêm

Xưởng sản xuất: xã Hạ Bằng, Tp Hà Nội (dưới chân núi chùa Tây Phương)

>Tham khảo thêm video về nhà gỗ truyền thống Bắc Bộ 

>Tham khảo thêm những dự án nhà gỗ đẹp