Bàn cúng cơm là vật phẩm không thể thiếu trong gian thờ của mỗi ngôi nhà gỗ truyền thống. Đây không chỉ là nơi bày lễ tưởng nhớ tổ tiên, mà còn thể hiện lòng hiếu kính và nét văn hóa trong việc thờ cúng của người Việt. Bài viết dưới đây sẽ giúp gia chủ hiểu rõ ý nghĩa, tiêu chí lựa chọn và cách bài trí bàn cúng đẹp, hợp phong thủy cho không gian thờ trong nhà gỗ.

 Bộ gian thờ đầy đủ trong nhà gỗ cổ truyền

Bàn cúng cơm là gì? Ý nghĩa trong không gian thờ

Bàn cúng cơm là một vật phẩm nội thất đặt phía trước hoặc dưới bàn thờ chính, dùng để bày mâm cơm, hoa quả, lễ vật trong các dịp cúng giỗ, ngày rằm hay lễ Tết. Trong không gian nhà gỗ, bàn cúng giúp việc dâng lễ và sắp xếp lễ vật một cách ngăn nắp, thuận tiện khi hành lễ, dâng lễ vật lên bậc tổ tiên.

Không chỉ có công năng sử dụng, bàn cúng còn mang ý nghĩa sâu sắc. Việc dâng cơm mỗi ngày thể hiện lòng hiếu kính của con cháu đối với ông bà, tổ tiên, duy trì mối liên kết giữa các thế hệ. Nhờ đó, nơi thờ cúng trở nên đẹp mắt hơn và thể hiện được tinh thần truyền thống, sự tôn trọng đối với cội nguồn

Tiêu chí lựa chọn bàn cúng cơm phù hợp cho nhà gỗ

Khi chọn bàn cúng cơm đặt trong nhà gỗ, gia chủ cần đảm bảo sự hài hòa giữa tính thẩm mỹ, phong thủy và tính bền vững của vật liệu. Dưới đây là các tiêu chí quan trọng để lựa chọn sao cho vừa đẹp, vừa hợp với không gian:

Chất liệu gỗ

Vật liệu là yếu tố quyết định đến độ bền, vẻ đẹp và khả năng hạn chế mối mọt, cong vênh của bàn cúng. Một số chất liệu gỗ thường được dùng:

• Gỗ hương: khả năng chống mối mọt tốt, mùi thơm nhẹ, màu nâu ấm, giữ nét đẹp lâu dài.
• Gỗ gụ: kết cấu chắc khỏe, đường vân đẹp, ít biến dạng theo thời gian.
• Gỗ gõ đỏ: chịu lực tốt, ổn định khi môi trường thay đổi nhiệt độ – độ ẩm.
• Gỗ vàng tâm: nhẹ nhưng cứng, khả năng chịu ẩm tốt.
• Gỗ tràm, sồi (khi xử lý đủ): chi phí thấp hơn, nếu chọn loại tốt và xử lý kỹ có thể sử dụng lâu.

Kích thước và tỉ lệ

Gia chủ nên tính toán kích thước bàn cúng kỹ lưỡng để tiện lợi trong việc bày trí và chuẩn phong thủy trong gian thờ. Tỷ lệ kích thước phổ biến cho bàn cúng cơm:

• Chiều dài: khoảng 81cm – 127cm, tùy vào diện tích gian thờ.
• Chiều rộng: từ 47cm – 61cm, đủ để đặt mâm cơm, bát hương hoặc hoa quả.
• Chiều cao: khoảng 67cm – 89cm, thuận tiện cho việc sắp lễ vật và di chuyển.

Tỷ lệ bàn nên tương ứng với kích thước của bàn thờ, đảm bảo tính tiện dụng và thẩm mỹ trong không gian nhà gỗ truyền thống.

Kiểu dáng và họa tiết

Bàn cúng trong nhà gỗ thường có kiểu dáng đơn giản, chú trọng sự cân đối và hài hòa với kiến trúc chung. Phổ biến nhất là dạng bàn chữ nhật hoặc bàn vuông với bốn chân chạm trổ chắc chắn, mặt bàn phẳng để dễ bày lễ. 

Các họa tiết chạm khắc trên bàn cúng không chỉ mang giá trị thẩm mỹ mà còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc:

• Hoa sen: biểu tượng của sự thanh tịnh, thể hiện lòng thành kính với tổ tiên.
• Tứ linh (Long – Lân – Quy – Phụng): tượng trưng cho may mắn, phú quý và sự bảo vệ cho gia đạo.
• Hoa mai hoặc hoa đào: thể hiện niềm vui, sự khởi đầu tốt đẹp cho gia đình.
• Mây cuốn, lá lật: tạo cảm giác mềm mại, biểu trưng cho sự nối tiếp và trường tồn.

Cách bài trí bàn cúng cơm trong không gian thờ nhà gỗ

Cách sắp xếp và bài trí bàn cúng cơm đúng chuẩn sẽ giúp duy trì sự tôn kính với tổ tiên và giữ gìn nét văn hóa thờ cúng lâu đời của người Việt.

Vị trí đặt bàn cúng cơm

Trong nhà gỗ Bắc Bộ, bàn cúng thường được đặt ngay phía trước hoặc bên dưới bàn thờ chính, thuận tiện cho việc dâng lễ hằng ngày. Với nhà gỗ 3 gian hoặc 5 gian, bàn nên bố trí ở gian giữa – nơi thờ tổ tiên, đảm bảo sự cân đối, không che khuất bàn thờ.

Cách bày mâm cơm, vật phẩm thờ cúng

Khi bày mâm cơm trên bàn cúng, nguyên tắc là vật phẩm phải được sắp xếp gọn gàng, trang trọng và hướng lên trên. Mâm cơm cúng thường gồm:

• Bát cơm, đôi đũa và chén nước đặt ngay ngắn ở giữa mâm.
• Món mặn hoặc chay (tùy tập tục mỗi vùng), sắp đều hai bên.
• Hoa tươi, trầu cau, rượu và đèn nến đặt phía trước, tượng trưng cho lòng thành kính.

Với nhà gỗ cổ truyền, nhiều gia chủ còn chú trọng chất liệu vật phẩm: mâm đồng, chén sứ, khay gỗ sơn son thếp vàng… để đồng bộ với không gian xưa, tôn thêm vẻ trang nghiêm cho gian thờ. Sau khi cúng xong, lễ vật nên được hạ xuống nhẹ nhàng, tránh làm đổ vỡ hoặc gây ồn ào.

>> Xem thêm: Nội thất đồ gỗ tự nhiên – Vẻ đẹp bền vững cùng thời gian

Việc lựa chọn và bài trí bàn cúng cơm không chỉ cần đảm bảo yếu tố thẩm mỹ mà còn thể hiện sự tôn nghiêm trong nếp sống truyền thống của người Việt. Một chiếc bàn cúng bằng gỗ tự nhiên, được chạm khắc tinh xảo và đặt đúng vị trí sẽ giúp không gian thờ trong nhà gỗ thêm hài hòa và trang trọng.

Thông tin về nhà gỗ Phúc Lộc

Số điện thoại: 0973812666

Nhận tư vấn thiết kế: Th.s kiến trúc sư Nguyễn Huy Khiêm

Xưởng sản xuất: xã Hạ Bằng, Tp Hà Nội (dưới chân núi chùa Tây Phương)

>Tham khảo thêm video về nhà gỗ truyền thống Bắc Bộ 

>Tham khảo thêm những dự án nhà gỗ đẹp